BAKARA SURESİ
باب: {ثم
أفيضوا من حيث
أفاض الناس} /199/.
35. "SONRA İNSANLARIN (SEL GİBİ) AKTIĞI YERDEN SİZ DE
AKIN,"[Bakara 198] AYETİNiN TEFSİRİ
حدثنا علي بن
عبد الله:
حدثنا محمد بن
حازم: حدثنا
هشام، عن
أبيه، عن عائشة
رضي الله عنها:
كانت
قريش ومن دان
دينها يقفون
بالمزدلفة، وكانوا
يسمون الحمس،
وكان سائر
العرب يقفون بعرفات،
فلما جاء
الإسلام، أمر
الله نبيه صلى
الله عليه
وسلم أن يأتي
عرفات، ثم يقف
بها، ثم يفيض
منها، فذلك
قوله تعالى:
{ثم أفيضوا من
حيث أفاض
الناس}
[-4520-] Aişe r.anha'dan şöyle dediği rivayet edilmiştir:
"Kureyşiiler ve onların dinini
benimseyenler Müzdelife'de vakfeye dururlardı. Onlar Hums olarak
isimlendirilirdi. Diğer Araplar ise Arafat'ta vakfe yaparlardı. İslam dini
zuhur edince; Allah Teala Nebiine Arafat'a gidip orada vakfe yapmasını, sonra
oradan (Müzdelife'ye doğru) harekete geçmesini emretti. Nitekim şu ayet bum
gösterir:
"Sonra insanların (sel gibi) aktığı yerden siz de
akın!"[Bakara 199]
حدثني محمد
بن أبي بكر:
حدثنا فضيل بن
سليمان: حدثنا
موسى ابن
عقبة: أخبرني
كريب، عن ابن
عباس قال: يطوف
الرجل بالبيت
ما كان حلالا
حتى يهل بالحج،
فإذا ركب إلى
عرفة فمن تيسر
له هدية من
الإبل أو
البقر أو
الغنم، ما
تيسر له من
ذلك، أي ذلك
شاء، غير أنه
إن لم يتيسر
له فعليه
ثلاثة أيام في
الحج، وذلك
قبل يوم عرفة،
فإن كان آخر
يوم من الأيام
الثلاثة يوم
عرفة فلا جناح
عليه، ثم
لينطلق حتى
يقف بعرفات من
صلاة العصر
إلى أن يكون
الظلام، ثم
ليدفعوا من
عرفات إذا
أفاضوا منها
حتى يبلغوا
جمعا الذي يتبرر
فيه، ثم
ليذكروا الله
كثيرا، أو
أكثروا التكبير
والتهليل قبل
أن تصبحوا، ثم
أفيضوا فإن
الناس كانوا
يفيضون، وقال
الله تعالى: {ثم
أفيضوا من حيث
أفاض الناس
واستغفروا
الله إن الله
غفور رحيم}.
حتى ترموا
الجمرة.
[-4521-] İbn Abbas'tan rivayet edildiğine göre, o şöyle demiştir:
"Kişi, Mekke'de ihramlı olmadığı sürece
Hac için ihrama girinceye kadar Ka'be'yi tavaf eder. Arafat'a gidince gücü
nispetinde, deve, sığır veya koyun hediye (kurban) olarak sunar.
Bunlardan dilediğini tercih eder. Eğer bunlardan birine gÜç
yetiremiyorsa, üç gün oruç tutması gerekir. Bu oruçları Arafat'a Çıkacağı günden
önce tutar. Ancak üçüncü orucu Arafat gününe rastlarsa bunda bir sakınca
yoktur. Daha sonra (Arafat'a) hareket eder. Burada, ikindi namazından sonra
güneş batıncaya kadar vakfe yapar. Daha sonra insanlar Arafat'tan ayrılsın.
Buradan ayrılıp hayrın arandığı Cem'e (Müzdelife - Meş'aru'l-haram) gelinceye
kadar sel gibi aksınlar. Sonra sabaha kadar sürekli Allah'ı zikredip, tekbir ve
tehlll getirsinler. Daha sonra insan seli gibi aksınlar. Zira insanlar, adeta
bir sel gibi akarlardı. Allah Teala da şöyle buyurmuştur:
'Sonra insanların (sel gibi) aktığı yerden siz de akın! Allah'tan
mağfiret dileyin. Çünkü Allah affedici ve esirgeyicidir. '[Bakara 199] Şeytan
taşlamaya kadar bu şekilde hareket edin."
Fethu'l-Bari Açıklaması:
Sonra insanların (sel gibi) aktığı yerden siz de akın! ayetinin
tefs!ri İmam Buhar! bu başlık altında Hz. Aişe'den "Kureyşiiler ve onların
dinini benimseyenler Müzdelife'de vakfeye dururlardı," hadisini nakletti.
Bu hadisin açıklaması "Kitabu'l-hac< da geçmişti.
"Kişi Mekke'de ihramlı olmadığı sürece Hac için ihrama
girinceye kadar Ka'be'yi tavaf eder." Burada Mekke'de ikamet edenler ile
umre için ihrama girip daha sonra ihramdan çıkanlar kastedilmiştir.
"Üç gün oruç tutması gerekir. Bu oruçları Arafat'a çıkacağı
günden önce tutar." Ayetin mutlak manasının bu şekilde takyit edilmesi İbn
Abbas tarafından yapılmıştır.
"Burada ikindi namazından sonra güneş batıncaya kadar vakfe
yapar." Hadiste geçen i ....zalam (karanlık) ifadesi, güneşin batmasıyla
birlikte meydana gelen karanlığı ifade eder.
İbn Abbas "ikindi namazından" sözü ile, her şeyin
gölgesinin kendi misli kadar olduğu ikindi namazının başlangıç vaktini ifade
ediyor olabilir. Bu zaman, kaylule (öğle uykusu) vaktinin sona erdiği ve
rahatlığın meydana geldiği bir andır. Böylece hacı adayının dinç bir şekilde
vakfe yapması hedeflenmiştir. Belki de İbn Abbas bu sözü ile, ikindi namazından
sonraki bir vakti kastetmiştir. Buna göre vakfe, cem-i takdim ile öğle
namazının peşi sıra kılınan ikindi namazından sonra yapılır. Buna göre bu ifade
din tarafından öngörülen vakfenin başlangıç zamanını gösterir.
İbn Abbas'ın "güneş batıncaya kadar" ifadesi ise,
efdal olana göre hareket edilmesine işaret eder. Zira vakfe zamanı fecir
vaktine kadar devam eder.
"Cem'" Müzdelife'nin bir diğer adıdır.